Binnen de gevoerde gesprekken vormt het gesprek met Floortje Westerburgen een keerpunt in mijn onderzoek.  Het gesprek met Jean-marie Oriot en Colin waren zeer waardevol. Als laatste durfde ik Amande Pintore (Performer en oprichtser van Play labs in Amerika) contacteren. Onze praktijk is anders, maar ergens heel gelijkend. Dit contact wordt vervolgd... Tot slot brachten ook de gesprekken met Tobias Frenssen (Formeel feedback begeleider) zeer veel ondersteuning binnen deze zoektocht.

Amanda Pintore 

Director Theater for the verry young and founder of Play labs 

Words to remember:

  • Time to play vs. learning
  • Playing for play's sake
  • Ritual 
  • wordless
  • Jiberish/ nonsens
  • (language) boundaries
  • images
  • Sensorial experience 
  • Time and space 
  • Partner with a classroom
  • Safety
  • Partnership 

"The work your doing sounds amazing, sounds needed" 

-Amanda Pintore-

'At first i performed and played separately, now both parts are coming together in what i named  performance play lab.'

 

'There is no time, but we should create time, like we do for sport lessons. Therefor we should almost introduce Performance play lab- lessons' 

 

Teachers:

  • I'm not capable of seeing or doing what you see and do, they say
  • You can invite teachers to play by inviting them through the kids and what they just experienced
  • We have to find a balance between my vision and theirs
  • I meet with every teacher before entering a project. I try to work with them. If it is not possible i just do my thing and invite them friendly to join. 

 

Kids:

  • This box of rules (enhanced when there is an authority person present) are one of the reasons why sometimes you really have to invite the child over, because they will not spontaneously dare to rise up and play freely. 

'Sometimes they lay on the ground or run away, it happens' 

Duration:

  • Most performance play labs (certainly for young kids) ± 1h
  • Sometimes the  concept of a performance play lab can grow in the classroom practice in form of workshops or something else.

'We took all the creations during play lab time in the classroom and hung them up as an art installation. The kids created their own space and performed if they wanted to, it was their space.'

Materials:

  • it's about taking objects and redefining their purpose, taking them out of the familiar context to expand the vision of possibilities 'it can do so much more'  

 

Reflection:

In the morning, when the spirit is fresh (with the help of video and photographic material)

My position : 'They know me and i know them'

I work with the children on a project basis that can last 1 week, 1 day, a half day depending on the demand f the teacher or the time they are willing to give me. 

The children know me very well, almost everybody had classes with me last year, so there is a strong feeling of safety, what is really beneficial for my work this year.

 

 

Positioning:

  • 'Failure is just a perception'
  • Playing for play's sake 
  • Building bridges with the people you work with 
  • i'ts oke!
  • Bridge figure between art and education
  • I am no dancer, no actrice until i say i am
  • Passion 
  • Stay positive, take care 
  • Meeting/connecting with children in who they are right at that moment 
  • Drawing inside the lines is not my vision of art education
  • Wordless 
  • Endless learner 
  • Creating images 
  • seeing 
  • The kid as (co-)creator 
  • experience 
  • connection child/performer
  • i play with you and by myself 

Vervolg: 

Houden van contact, binnenkort theoretische input die haar werk vorm gaf en na thesis samenwerking in de vorm van artikel 

Nadia Lellouli-Guachati 

 Coordinator Architecture and Urbanism

Woorden om te onthouden:

interactie 

verhouding 

Spontaan

Harmonie vs. Chaos

Verwachtingen

Onmacht

Spelmomenten 

Hier en nu 

Omarmen 

Beelden 

Spelen 

Volwassen speelsheid

Overdracht aan anderen = anderen betrekken 

  • Theater, kunsteducatie 
  • Cultuurnetwerk Nederland - LCKA (overdracht van projecten naar kunst- en cultuurorganisaties) 

 

'De drempel ligt vaak bij de volwassene en niet het kind'

'Verhouding kind/performer groeit naar publiek vs. performer afhankelijk van de (hogere) leeftijd 

 

Educatief overbrengen van het onderzoek:

  • Interviews mezelf, leerkrachten, kinderen, directies, artiesten uit andere scholen/organisaties:  

--> Bekijken van praktijkonderzoek via opnames & gesprek

--> Zijn er scholen die dit niet willen? 

--> Hoe ervaar je een PPL (getuigenissen)? 

--> Wat zie je, wat voel je 

--> Wat wil je verder brengen en wat niet 

--> Wat heb je gedaan, wat levert het op 

--> Vind je (als leerkracht) dat je een kunsteducator moet zijn? 

--> Waarom wel of waarom niet? Laat je het liever aan anderen over 

 

 

 

Positioneren: 

  • 'Niet iedereen heeft de binding en dat is ook acceptabel, zolang ze de ruimte maar bieden voor anderen om het wel te geven'
  • 'Kunst kan echt iets betekenen om jezelf te positioneren in de wereld'
  • 'Het nut van spelende docenten'

 

 

'Kloof tussen artiest en educatie'

'De ruimte moet meer dan een concept zijn, maar een tastbare aanwezigheid'

'Aantonen wat het mogelijk,

zou kunnen teweegbrengen'

 

 

 

Marlous van Gastel 

Docent Reinwardt Academy

Woorden om te onthouden:

Bottom-up

Eigen ervaring 

Het lichaam/embodied cognition

Performance play lab 

Openstaan 

Spelen vs. leren 

Doelgericht onderwijs

Fictief laboratorium 

Performance 

Woordloos

Thema 

Dans, muziek en theater 

Materialen 

Samen spelen

Zoeken van interactie

Nood aan veiligheid

concentratieschool

sociaal uitdagende context

Koppelen/onderbouwen van theoretisch kader (flow, spel en embodiment) aan voorbeelden uit de kunsten/praktijk:

  • Stedelijk museum Amsterdam --> toeval gezocht (spontane, vanuit de kinderen)
  • Rotterdam - All you can Art -->co-creatie
  • Villa zebra - filosofie en theorie - ideologie 
  • Reggio Emilia - Filosofie, theorie, visie en missie

 

Hoe documenteren deze kunstpraktijken: 

  • Werken laten zien van de kinderen 
  • Video's laten zien 'hoe komen kinderen in flow, hoe bewegen ze zich'

 

Creatieve onderzoeksmethodieken:

  • Voorstelling Artemis 'de drie-daagse' - grens tussen performance en theater (Roos slijm spoor door de school)
  • Project Artemis: i like school en school likes me (gebaseerd op Joseph Beuys)

 

Grounded theory:

  • Toepassen op logboek inhoud 
  • Kernwoorden selecteren vanuit de logboekinhoud 
  • Kernwoorden toepassen op het beeldmateriaal

 

Onderzoeksvraag:

  • Het verschil tussen vraag 1 (mezelf centraal) en 2 (het playlab centraal)
  • 3 (kinderen centraal stellen) --> wat gebeurt er met kinderen in een PPL
  • Opmerking 'Het is ingewikkeld om effecten op te meten bij kinderen

 

'Het is geen theatervoorstelling, het is een soort spel, het is een performance, waarbij je kijkt wat er gebeurd'

 

'Ik begin iets en ik laat heel veel ruimte aan kinderen om hieraan deel te nemen en dan zie je wel wat er gebeurd'

 

Performance Play lab reflectie:

 

'Johan spreekt geen Nederlands, hij spreekt eigenlijk niet of amper in de klas. Hij is introvert en volgens zijn juf staat hij achter, kan hij niet zoveel. Wanneer Johan een PPL binnenkomt is hij de grootste co-creator, zijn verwonderde ogen en aanvaarde stilte doen hen actief reizen, spelen en ontdekken.

  • Toeval is een belangrijk aspect 
  • Het onverwachte (regisseren of niet?)
  • Het is steeds anders
  • Wat zegt Mihaly Csikszentmihaly over toeval binnen flow

 

'De twee laatste performances gebeurde er iets anders. Ik liet een zakje met sleutels vallen, plots stormde een groot deel van de kinderen op de sleutels af ze rukte het zakje met overgebleven sleutels kapot om een sleutel te bemachtigen en liepen fier de hoeken van de ruimte in. Het was een prachtig spelmoment dat  ik overrompeld door gevoelens van onmachtige onopgeloste verwachtingen niet kon aanvoelen. Verwachtingen maken spel kapot.'

Positionering wie je bent, waar je voor staat, wat je wil en onderbouwen met concrete voorbeelden):

 

'Ja, maar Mélanie wat ben jij? Danser, beeldend kunstenaar of alles dat kan ook?

  • Een brug tussen de wereld, de kunsten en onderwijs (kunstprojecten)
  • Liefde voor theater en dans 
  • Ervaring 
  • Reggio Emilia visie 
  • Toeval opzoeken 
  • Loslaten - niet vastleggen
  • Kinderen in flow laten 
  • Woordloze 
  • Ontregelen - kinderen andere krachten geven
  • Vanuit het kind 
  • vrijlaten 
  • Observeren 'kijken wat er gebeurd'
  • Spontaniteit en verwondering 
  • Verrast zijn
  • sensoriële ervaring
  • wat gebeurt er tussen ons/co-creatie
  • Kunnen stralen op een andere manier
  • Immersief en multisensorieel 
  • Heel veel passie 

 

'Binnen de veilige sfeer van de school durf je iets informeel, je laat even los. Er zijn geen stoelen, tafels, whiteboard' 

 

'Verwachtingen loslaten, omdat elk spel uniek is en niet repetitief. Een kind is een onuitputbaar vat'

 

Communicatie: 

'practice what you preache - trek het woordloze door d.m.v. je muziek, beelden en materialen'

  • Digitale wonderkamer van wat een performance play lab mogelijks kan zijn (sterke momenten op beeld) 

 

Tobias Frenssen

Docent en onderzoeker Vakdidactisch centrum

UC Leuven-Limburg

Woorden om te onthouden:

Flow

Spel 

Embodiment 

Playfulness 

Rol van het lichaam 

Verwachtingen 

Loslaten 

Homo ludens 

Herevalueren onderzoeksvraag: 

  • Performance play lab en zijn plaats binnen basisonderwijs
  • Beschrijvende onderzoeksvraag (beschrijven van een open concept onder 'hoe')
  • Hoe/op welke manieren kan een PPL als een organische, co-creatieve praktijk geïnstalleerd worden in het basisonderwijs? (= Hoe-vraag dat dat duidelijk maakt dat het om een organische, intuïtieve, niet-repetitieve praktijk gaat). 

 

Onderzoekstructuur overlopen:

  • Wat is een performance play lab
  • Waarom is het belangrijk (doel) 
  • Context praktijkonderzoek 
  • Mogelijk verloop van een PPL
  • Minimumvoorwaarden en mogelijke valkuilen
  • Rol van de performer 
  • Rol van het kind

 

Methodologie praktijkanalyse - data analyse:

  • Grounded theorie als aanpak voor het analyseren van beeldmateriaal   
  • Grounded theorie als middel voor het opstellen van een beschrijvend kader voor PPL
  • Bottom-up (vanuit lichaam/ervaring naar cognitie en literatuur) 

Moeilijkheden bij  literatuuronderzoek Merleau Ponty:

  • Bepaalde uitspraken en inzichten inzetten, ondanks de onvolledigheid van het gehele kader
  • Aanvullen met anderen die met bodywork bezig zijn om grip te vervolledigen
  • 'Basis van bronnen zitten goed' 

 

Communicatie mogelijkheden: 

  • video niet mogelijk wegens corona 
  • Digitale wonderkamer als inkijk voor wat een performance play lab kan zijn 

 

Positionering: 

  • 'Elke leerkracht dient een stukje kunsteducator-schap in zich te hebben'
  • 'Het belang van ervaring - elke ervaring is rijk'
  • 'Vertrekken vanuit het lichaam-aanwezigheid van het lichaam als.
  • 'Spel is waardevol op zich'
  • 'sensoriële ervaring'
  • 'kind als co-creator'

Barbara vogeleer - Reflectie 'gefaalde' PPL rond afval

Psychotherapeut

Woorden om te onthouden:

Verantwoordelijkheidsgevoel

Connectie 

Flow 

Verwachtingen

Genieten

Samen

Noden

Chaos

Harmonie

Kwetsbaar

Symbiose

Energie

Performance play lab - Afval

Verwachtingen als valkuil voor het organiseren van een PPL:

 

' Als ik de ander of het kind niet meekrijg, ligt het aan mij'

'Het gebeurd niet meer spontaan, niet meer intuïtief, het gebeurd gewoon in mijn hoofd'

 

Een kind met autisme was voortdurend aan het rondrennen en liet onbeleefde Franse woordenschat op de groep los. Ik probeerde hem eerst te betrekken in het spel, maar dat lukte niet. Dit zorgde ervoor dat ik heel bewust was van de situatie en niet in de beleving kon komen.

 

De keer op keer ingeloste nood naar stilte (zie start onderzoek), creëerde onbewuste verwachtingen.  Wanneer deze niet ingelost werden en chaos op de voorgrond trad in plaats van harmonie, sloegen de stoppen door. 

 

'Ik voelde me gefaald

ik voelde me machteloos

ik voelde me verwijderd van mijn kern 

en bewust van mijn lichaam'

 

Van het hoofd naar het lichaam: 

 

Mijn lichaam beweegt vanzelf, danst vanzelf en maakt vanzelf contact met het kind. Deze wereld brengt me in connectie met het kind.

 

Het niet in flow kunnen treden zorgt bij mij, voor een zekere naakte en fragiele bewustwording van het lichaam en de wereld rondom. Tijdens flow zijn geest en lichaam in een soort symbiose met elkaar verstrengeld. Deze symbiose wordt voortgetrokken door een bepaalde energie.

 

'Ik heb honger naar deze energie.

Laat de wereld me voortrekken en begeleiden.

Ik mis het flow-gevoel

Het volledig loslaten en toch

bewust in beweging'

 

 

Goele van Dijck

VZW Nat gras

Woorden om te onthouden:

Woordloos 

minimumvoorwaarden 

valkuilen

lijfelijke 

verbinding 

flow 

Feedback:

  • Volledig woordloos is bijna niet mogelijk. Al het organisatorische moet je denk ik met woorden doen. 
  • Methodiek? 
  • Als het de eerste keer is dat je iets ziet, is het bijna normaal dat de leerkracht gaat kopiëren. 
  • Zelfde tools kunnen gebruiken binnen elk thema geeft bijna een methodiek (die kan persoonlijk zijn)
  • Methodieken in boeken zijn super geanalyseerd. Jij hebt een persoonlijke methode die je kunt toepassen op elk thema en bijna met elke groep kunt doen omdat je zo improviserend en vanuit je rugzak vertrekt
  • u werkwijze is u rugzak
  • het onderwijs is gewoon van doelen te stellen en je moet met zoveel mogelijk kinderen het doel van die activiteit hebben bereikt (hieroor valt het individuele vaak weg) 
  • Jij speelt in het hier-en-nu (van jezelf en de kinderen) - gebruiken wat er speelt (bij mezelf en het kind) = mooie kans om een leerinhoud aan te grijpen
  • Een acteur of een danser kan dit niet komen doen omdat die geen klas kunnen houden of dat hebben ze nooit geleerd ' ze zijn het niet gewoon een groep zo vrij te laten. Ze zijn het gewoon hun ding te doen binnen een vrije tijdscontext (met vaak bevoorrechte kinderen)'. Hier komt 3/4de van je school niet binnen. (= zwart/wit gedachte)
  • Je mag je kennis als kleuterleidster niet onderschatten, dit onderzoek krijgt dankzij die achtergrond een boost.
  • Zintuigelijk werken? Terug een aantal dingen wakker maken. Het verschil met peuters en 5-jarigen is enorm. 5-jarigen zullen al minder snel gaan rondrennen.  'hoe ouder het kind, hoe meer tijd je dient te spenderen aan het loswekken van het zintuigelijke met het gevaar soms dat die kinderen niet goed weten 'wat is dat hier', dat zijn hier andere regels dan bij onze klasjuf'. Sommigen kunnen dat dankbaar aannemen en anderen denken wow, wat is dit er zijn geen regels meer. Dit is dan vaak de bevestiging voor leerkrachten 'zie je wel, het werkt niet', we gaan terug moeten verstrengen, want die kinderen kunnen dat niet aan.

 

Bedenkingen en vervolgstappen:

  • Minimumvoorwaarden en valkuilen ja, methodiek neen!
  • Zintuigelijk werken opnieuw leren, Hoe?
  • Opstellen van regels, stellen van een kader (mondeling)

Fabian de Beyn

Amateur kunstenaar

Docent Pedagogiek

Woorden om te onthouden:

Loslaten

Petit Prince

Inspireren

Flow

ruimte

spel

improvisatie 

co-creatie

ontmoeten (vanuit de noden van het kind)

authentieke verbinding 

 

 

Algemeen:

  • Inspirerend voor een aantal leerkrachten
  • Kernprobleem is moeilijker aanpakbaar, dat is te groot
  • Ervaring à la petit prince, met de ontvankelijkheid dat er op dat moment kan plaatsvinden
  • Flow als voorwaarde?
  • Kritische bewustzijn verbreekt flow (aanwezigheid van andere leerkracht = persoonlijke trigger) 

 

Feedback:

  • Taal wordt steeds belangrijker, terwijl we weten dat het non-verbale stuk veel belangrijker is
  • podium waarbij het kind zichzelf kan ervaren
  • ze spelen, maar het is ook echt, een soort echt theater
  • Vernieuwende + veilige manier om contact te maken met jezelf en leeftijdsgenoten
  • Kinderen dragen een rugzak, maar het spel verleren ze nooit, het is een soort directe toegang tot hun belevingswereld
  • Overbelaste kinderen kruipen ook vaak weg (link met je beginsituatie) - manier van omgaan met belasting voor mezelf 'ontsnappen', ervaren aan het kind met een vele positievere aanleiding
  • eigen ervaring als aanleiding, daar begint het werken met mensen (= krachtig uitgangspunt omdat je ervaart wat)
  • zelfervaring op een speelse manier (nood, zeker in tijden waarop nabijheid taboe is geworden)
  • pedagogische interventie vanuit jezelf geleefd - welke situaties lenen zich voor zo'n interventie? 

Bedenkingen en vervolgstappen:

  • Spel als directe toegang tot belevingswereld van een kind
  • Verder bronnen onderzoek naar pedagogische essentie (die al ervaren werd in de praktijk) 'koppelen aan literatuur'.
  • Kan iedereen dit wel leren? Moet iedereen dit leren? Ik heb verwondering nodig, maar is het iets groeibaars bij leerkrachten of is het enkel weggelegd voor bepaalde type mensen? Moet iedereen dit kunnen? Het is niet de 'goede' vraag.  Geen lesprogramma voor alle scholen, maar wel een inspirerende uitnodiging gebaseerd op eigen ervaring 

Jean Marie-Oriot

Acteur zintuigelijk theater (Navigators)

Woorden om te onthouden:

Rituelen

Spel van licht

Zintuigen

Omarmen van beelden gecreëerd door het kind

Mijn rol om de beelden te omvatten en te ordenen.

Lichaamsgeheugen

intuitie 

Hoofd, hart en handen

Lichaam en geest 

Ervaring

Overeenkomsten:

La ritualisation, c'est très important pour les enfants surtout a cet âge-là. Par ce-qu’ils sont toujours à la frontière entre le magique et le réel. Pour eux il n’y a pas de frontière, tout ce mélange. Le fait de ritualiser la vie quotidienne, ça leur donne beaucoup de repère. Les rituelles stabilise énormément les enfants émotionnellement et dans leurs rapports au monde aussi, parce que du coup le monde apparait comme quelque chose d’équilibré. Les enfants au comportement agressive manque peut-être d’équilibre et de sens dans leurs vies.

 

L’art, c'est une technique, un outille, ni plus ni moins et effectivement pas du tout psychologique ou ça ne devrait pas l’être. Le mot Grecque pour l’art, c'est technique. La poésie et l’art ça se mélange, c’est une technique pour transformer quelque chose, les gens, la société, les idées.

 

Pour que ça soi vraiment transformatif, il faut que ça parle au plus profond. Ça ne suffit pas d’être jolie ou ‘entertaining’. Ça n’a m’aime rien avoir. La poésie ce n’ai pas quelque chose de jolie, ni le tapis d’Aladin ou des autres choses ésotérique. Enfaite ce genre de pratique/le principe du ‘théâtre sensoriel’, c’est de réveiller quelque chose qui est au plus profond de chacun. Une mémoire fois individuelle (pour les enfants cette mémoire-là est très courte, neuve, récente, entrain de se construire, elle existe très peu) ainsi qu’une mémoire collective. En tant qu’être humain, espèce vivante on a des millions et des millions d’ancêtres dernier nous on est sur leur épaule et on a toujours cette mémoire-là comme l’intuition, la mémoire corporelle. Lien avec l’expérience :

  1. Du guide (avec la lumière)
  2. Du corps (avec le plastic)
  3. Du rituelle

 

Depuis que l’homme est homme, il, c'est créer des rituelles pour essayer de comprendre le monde et donner sens a pourquoi on vie ensemble, en société, ect..

Inspiratie: Lampionaio

Ce que j’adore, c'est qu’Il y a une dramaturgie, mais pas forcément une histoire précise, ça reste flou. Ce qui est important, c'est la stimulation des sens et ça réveille l’imaginaire chez les enfants qui vivent dans l’imaginair.

 

Link ‘Beginsituatie school’:

Leurs imaginaires est voilée par trop de réel (à la maison, dans leurs environnements). Ils n’ont plus de place pour transformer, car justement, c'est l’imaginaire qui transforme.

 

Kunst is een transformatief medium waarbij elementen als zintuiglijkheid, veiligheid, ervaringsgericht, lichamelijkheid,… versterkend kunnen werken.

Bedenking en volgende stappen:

  • ‘Hoe kun zintuigelijk geheugen en intuïtie dit wakker maken bij de kinderen?’.
  • Bron Homo Ludens opnemen
  • Rituelen onder de loep nemen (context onderwijs en daarbuiten)
  • ‘wat zorgt voor het sluieren van de ogen, het barricaderen van de ontvankelijkheid van het kind’:  Taal, rugzak, gebrek aan prikkeling van de nieuwsgierigheid
  • Bron: Noorweegs gedicht

Collin Ponthot

Artiste sonore et visuel - Professeur Design,

Bozar Nancy France

Woorden om te onthouden:

Semiotique

Somatique

Soma

Effect Poupéé russe

re-creatie

Fascia

Flow

Innerlijk kind

Dialoog mens-mens

Accompagner

micro-bewegingen

Stimuli

Ruimte

Feedback Colin:

  • Een nieuwe ruimte creëren voor het kind en de leraar
  • Celia alvarez
  • Kunnen we ons in de plaats zetten van het kind
  • Rapport empatique – reprocité
  • La notion de care
  • Creatieve educatieve praktijkvoorbeelden
  • omarmen van externen (geven een andere kijk, blik, perspectief)
  • Body performance as a tool for art education
  • Les pratiques somatiques (= performance) chez l’enfant en tant qu’outille d’education artistique.La pratique
  • La performance incarnée en tant q'outille d'education artistique
  • Element subversives = originaliteit
  • relation au corps

 

    Bedenkingen en vervolgstappen:

    • Mijn betekenisvolle voorgaande kunsteducatieve praktijken neerschrijven en opzoek gaan naar wat hen verbind. Wat wil ik vertellen doorheen deze ervaringen?
    • Welke interventies kunnen plaatsvinden om bepaalde signalen uit te lokken bij de kinderen (Semantique)
    • Research buiten het vak - literatuuronderzoek verder ondernemen (Micro-beweging (shushotement- kleine bewegingen), L’idee du Stimuli , Feldenkrais – mouvement conscient, soul seat, Squize machine – temple grandin,..)
    • Onderzoeksplan opstellen 
    • Retour d’experience (superhelden cape-grenzen) - vragen van feedback
    • Kan de pedagoog zich in de huid stellen van het kind ?

    • La somatique: binnen en buitenlichaam verbonden met elkaar

      Fascia als membraan

      Woorden/termen die eruit komen:

      1. Semiotique = de leer van de verschillende gebaren en tekens (bv: garagist, dokter,..). Een pedagoog bestudeert de tekenen van kinderen en de groep à kan zich zo aanpassen.
      2. Somatique = les micro mouvements
      3. Soma = Het lichaam als een geheel onafhankelijk van het milieu waarin het zich begeeft.
      4. Effect poupée russe = Het kind zijn spieren en membranen zijn omgeven door Fascia dat alles bij elkaar houdt en het fysieke lichaam vormt van het kind. Dit kind bevindt zich in een nieuwe ruimte gecreert door het plastic, dat zich binnen de ruimte van de polyvalente zaal bevind.

       

      Re-creatie van een nieuw membraan boven zijn eigen lichaam met daarrond kinderen die een empatische relatie hebben. Hier ontstaan een wederkerigheid. Empathie is wederkerig.

       

      Educatie op een andere manier zien – het is niet verticaal meer maar anders/horizontaal. De educatie van vandaag is verticaal (misschien vanuit noodzakelijheid), ik breng wat horizontaliteit aan de  aanwezige verticaliteit.

       

           

           

           

           

           

           

           

           

          Tobias Frenssen

          Docent en onderzoeker Vakdidactisch centrum

          UC Leuven-Limburg 

          (Formeel gespreksbegeleider) 

          Woorden om te onthouden:

          Lichamelijkheid 

          Verbinding

          Creatief

          Transformatief 

          Toeleiden tot de wereld 

          Algemeen

          • Ik mis mijn eigenaarschap binnen kunsteducatie, moet ik een 'typische' kunstenaar zijn om eigenaarschap in mijn onderzoek te hebben. Kan je enkel kunstenaar zijn om kunsteducator te mogen zijn
          • Nare ervaring met volwassenen in het werkveld (wrijving tussen visies) en voelen als een bedreigende doelgroep. 
          • Wanneer ik met kinderen werk sta ik volledig in mijn kracht (misschien is het onderzoek voor volwassenen, niet nu aan de orde)
          • Bewaken van grens tussen kunsteducatie en kunsttherapie was te dun 
          • werken vanuit verbinding, dialoog met de ik, de ander en de wereld (Nelle Ziellabo, Katrien Oosterlinck)
          • dansen brengt in beweging (en niet enkel letterlijk 

           

          Feedback:

          • Ik proef een hybriditeit, doorbreken van wat kunsten moeten zijn
          • Kunstenaarschap, is dat ene relevante vraag? (Je praktijken zijn erg relevant)
          • Kunst hoeft geen kunst met de grote K te zijn
          • Jouw kracht is de praktijk en de positie die je daar in neemt daar ligt je goud
          • intuïtieve performances, de rol van mij als leraar en de praktijk waarbinnen die zich afspeelt als sociaal uitdagende praktijk = jouw goud, ga hiermee aan de slag. Intuïtief werken binnen de kunsteducatie is iets met heel grote uitdagingen. Je durft op avontuur gaan en ziet de kracht van op avontuur gaan in. Je kan het benoemen Deze drie elementen raken kunsteducatie, daarover geen discussie (autonomie genomen en gegeven) 
          • Oppassen 'impact, in beweging zetten' -->Last als onderzoeker 'het meten van het denken en handelen van het kind' + oplossen pestproblematiek zijn verschillende dingen (onderzoek is een eerste stap)
          • performance als re-organisatie van wat er in de klas gebeurd (dat kan iets teweeg brengen) - tot focus en uitwisseling brengen
          • embodied intuïtief performance, iets wat op een bepaalde manier intuïtief verloopt binnen een vakdidactische /kunsteducatieve context, waarbij de lichamelijkheid van zowel de aanwezigen als de materialen een belangrijke rol speelt

          Bedenking en volgende stappen:

          • Beschrijven van context, wat brengt die teweeg en wat zie je gebeuren/zelf ervaart.
          • initiëren in de onderzoekspraktijk
          • Niet meten van eventueel resultaat bij het kind (meetbaarheid niet meenemen), wel hoe ik als leerkracht bepaalde intuïtieve performance praktijken in het basisonderwijs kan genereren.
          • Goed documenteren van praktijk (bv: superhelden) - inkijk geven wat is daar gebeurd, bepaalde beelden, materialen visualiseren, notities achteraf bekijken naar 'parallellen              -->creëren van een inspiratieportfolio voor andere kunsteducatoren en leerkrachten
          • Nadenken over methodologie
          • Herformuleren van een onderzoeksvraag
          • Wat betekent embodied en intuïtief? 
          • Opzetten van praktijken (2 à 3), opnemen, analyseren (foto's, notities zelf nemen, informatie samenleggen, wat zijn 'succesfactoren', kan ik hieruit een ontwerpkader halen, belangrijke terugkerende elementen destilleren
          • Materialen of setting fotograferen(mensen via verslag, fictief beeldverslag meenemen in de gemaakte performance) 
          • Zelfs wanneer Flow er niet is, toch activiteiten organiseren (wanneer heb ik het gevoel wel gehad en wanneer niet?)
          • Van wanneer is het een performance? Niet gaan inlezen in performance art want het gaat vooral over het performatief optreden als leraar (bepaalde setting initiëren, bepaalde rol in spelen als begeleider om zo een kunsteducatieve praktijk in beweging te brengen) 'Wat is performance voor mij, binnen mijn kunsteducatieve context'.

           

          HELP! Een nieuwe onderzoeksvraag:

          • Hoe kunnen we vanuit embodied learning binnen de kunsteducatie werken aan bijvoorbeeld de zelfwaardering van kleuters
          • Hoe kan ik als kunsteducator vanuit embodied praktijk inspelen op datgene dat zich aanbied om zo met leerlingen  samen een performance te gaan maken
          • Hoe kan je als kunsteducator in het bassisonderwijs een embodied, intuïtief performance  als kunsteducatieve praktijk initiëren?

          Matthias Dusesoi

          Coach bij Vuurstof en ervaring in theater

          Woorden om te onthouden:

          Eigenaarschap

          Dialoog

          Ontmoeting 

          Honderd talen

          Algemeen:

          • Mens en mens een gelijkwaardig dialoog en het onder-wijzen van Biesta (combinatie) - openstaan dat het kind de route kan wijzigen 
          • Het kind meenemen en jezelf laten meenemen door het kind
          • Vooraf voorbereiden lijkt niet mogelijk 
          • Corona maakt alles stil, maar de stem van kinderen oorverdovend
          • Terugblik Zomeracademie 
          • Terug blik klassieke manieren van werken in onderwijs (raken me diep en sluiten me uit)
          • ik ben de persoon op het werkveld
          • geweldig onderwijs in België, maar op wat gebaseerd? Op economisch gerichte doelstellingen. 

          Feedback:

          • Is het mogelijk om aan kunsteducatie te doen, zonder het innerlijke kind aan te spreken en/of mee te nemen als begeleider. 
          • Jij bent het zo gewoon, daar ligt je uitdaging
          • moet er een onderzoeksvraag inzitten 'het is schoon op zich' punt. Dit neerschrijven zou al heel mooi kunnen zijn - geen reflectieverslag, maar een onderzoek

          Bedenking en volgende stappen:

          • Auto-etnografisch onderzoek?
          • All you can Art (co-creatie kunstenaars, kunsteducatoren en bezoeker, expo is constant in beweging omdat je mee mag creëren) 
          • Middelheim 'vrije ontmoeting met kunst' door hun open en natuurlijke ruimte
          • Mensen bij het handje vasthouden, is niet altijd een goede oplossing. Iemand eigenaarschap geven en daar even in laten (ook al is het soms moeilijk), kan ook enorm sterk zijn
          • Kijken naar methodescholen (Freinet, Steiner, Commenius, de tienerschool: bewust kiezen voor projecten, dagdagelijks inzetten, drive - zelf leren uitzoeken, eigenaarschap, kind als onderzoeker, vergroten van fierheid in eigen zijn
          • Hoe kan ik het vergroten van fierheid voor eigen zijn bij kinderen? Hoe hiervoor plaats maken binnen prestatiegerichte wereld?
          • 100 talen stimuleren (balans tussen rationeel leren en leren met 98 en 1 talen meer)

          Floortje Westerburgen 

          Directeur Stichting Ateliers Tilburg

          Woorden om te onthouden:

          Lijfelijke 

          Zintuigen

          Stilte

          Rust

          Buigevoel

          Kunstelementen

          Feedback:

          • Waarom heb je voor dans gekozen? (Passie, plezier, fragiel)
          • Wanneer zag je voor de eerste keer een dansvoorstelling dat me omver draaide (Anna Pi 'Noirbleu'  (ze prikkelde al mijn zintuigen Jan Martens  'Rule of tree' (De trillingen van de drummer, de symmetrische herhaling van bewegingen en de creatie van beelden met de aanwezigheid van drukte vs. rust en stilte).
          • Het is niet voor niets dat je dans kiest, je bent geen opgeleid danser (fascinatie)
          • Sommige leerkrachten zullen dit ervaren als 'spanning en ongemakkelijk' -->Hierdoor moeten ze meteen een grens over. 
          • Wat is de maker in jou? (dit maakt het onderzoek complex dans) 
          • Wat was je belangrijkste argument van je aanmelding (Ik ben wel kunsteducator 'in contact brengen van kinderen met kunst') --> Ik denk dat jij daar wel thuishoort
          • Elementen (eigenschappen) uit de kunst inzetten, om bij mensen de grenzen te laten ontdekken (kunst kan heel ongemakkelijk zijn)-->daar hoef je zelf geen kunst voor te maken, wel kan je ongemakkelijke kunst vinden om met mensen het gesprek op gang te krijgen
          • Kunst biedt andere perspectieven uit je leven 'mensen uitdagen om binnen de materie die ze kennen (cognitie), laten doorbreken = Veelvoorkomend principe in de kunsten 'ander licht op iets gekend werpen, daar hoef je geen maker voor te zijn' (anders kijken bv: je grens niet zien, door kunst ervaren)
          • Welke capaciteiten heeft kunst, op welke manier kan ik die inzetten? 
          • Welke eigenschappen heeft dans, die ik kan gebruiken in mijn onderzoek? 
          • Euritmie (therapie) verbinding lichaam/geest 'in lijn komen met voelen'

           

          Algemeen:

          • Als je danst, is je grens je huid. Niet veel meer dan dat. Door iets lijfelijk in te zetten is de voelbaarheid sneller nabij.
          • Ik benoem mezelf niet als kunstenaar, dat is beladen, maar wat ik wel maak zijn zoektochten met kinderen (samen, in verschillende thema's en disciplines). Hierdoor voel ik me soms niet op mijn plaats.
          • Mensen en kinderen, maar vooral mensen
          • kunst mag ongemakkelijk zijn! (dat zegt iets over de persoon)
          • cognitief en voelen niet in balans (link lichaam/beeld) 
          • Kunst met de grote K ken ik niet zo goed (dit is niet zo erg als je niet een bepaalde techniek probeert te doorgronden) 
          • Werken met het buikgevoel

          Feedback als aanleiding van het wisselen van onderzoek: 

          • Het curriculum in het onderwijs, past zo vaak niet
          • Heel goed dat je iets doet voor leerkrachten, maar, jij bent net zo krachtig in het centraal stellen van het kind (zien van noden en kunst bij inzetten bij het oplichten van ongemakkelijke onderwerpen)
          • Kunst inzetten om kinderen beter in hun  vel te doen voelen
          • Buikgevoel is jouw kracht als onderwijs, schud mensen wakker en laat ze de nood van kunst in het basisonderwijs zien, ontdek waar bariere zijn en  hoe kunst die kan doorbreken.
          • Kun je mensen laten zien wat het is om nooit met kunst in contact te komen?
          • Moet dat alleen dans zijn?
          • Knutselen vs. kunst, wat jij inzet (mensen een beschermjas geven (thema superhelden), elkaar laten aanraken -->dat zijn elementen uit de kunst (ander perspectief zien, ongemakkelijke dingen bespreekbaar maken, kinderen hun eigen grenzen laten overgaan door kunst of juist aangeven) --> daar zit je frustratie, talent,  kracht en vraag
          • kan je als niet-kunstenaar, kunst inzetten in het basisonderwijs? Hoe dan? Kun je daar een methode voor ontwikkelen en aantonen dat die werkt?   

          Bedenking en volgende stappen:

          • Is er geen middenweg tussen danseducatie voor welzijn en danseducatie om danseducatie?
          • Volwassenen zijn niet mijn favoriete doelgroep
          • Kijken naar welke elementen uit voorstelling mij raken  en die elementen meenemen in onderzoek (praktijk) bv: zintuigen, veelheid aan geluiden en beelden vs. stilte)
          • Is dans het juiste 'middel' om te werken met grenzen
          • Op de vraag wat is de maker in jou voel ik me telkens heel onzeker. 
          • Moet je alles weten over dans om danser te zijn? (wel interessant om te zoomen binnen 'de maker in jezelf')
          • Bekijken van muzische scheurkalender (vergroten van laagdrempelige kunsteducatie in onderwijs)  https://www.kunstinzicht.be/muzische-scheurkalender

           

          OMGOOIEN VAN ONDERZOEK (dichter bij mezelf)

          • Zijn leraren hier klaar voor? (Er zijn zoveel barrières om in verbinding te staan met het innerlijk kind, is mijn werk dan geen voorbijgaande wind? Voor mij is dit zinvol, maar hoe kan ik dit zinvol maken voor anderen zodat het een klein stapje word? Dat weet ik niet.
          • Moet dit alleen dans zijn?
          • Iemand moet hen de spiegel voorhouden

          Rike Nijhoff-Brekveld

          Master Kunsteducatie Fontys

          Woorden om te onthouden:

          Kunst en mens

          Zelfzorg

          Eigenaarschap

          Plezier

          Bewegen

          Vrije expressie 

          Feedback:

          • Het onderwijs denkt in oplossingen en loopt zichzelf voorbij (niet alleen in de pandemie) 
          • geen tijd om je te laten gelden, omdat je bezig bent met het kind (je vergeet jezelf) 
          • Eigenaarschap
          • Hou het mes scherp zowel het kind als de docent (Covy, 7 stappen naar leiderschap)
          • Debora Heynen (danser, danseducatie + raakvlak zorg en therapie 'kunst als therapie van de toekomst'
          • Proces en daar kunst aan hangen 
          • Wat is danseducatien is daar een definitie voor? (Link Fontys dansopleiding) 
          • Wanneer is dans een kunstvorm en wanneer een sport? ==> Bij ons wordt het vaak niet gegeven, bij wie ligt de verantwoordelijkheid? Docent als generalist, sportdocent of externen? 
          • Is iets namaken kunst? 

          Bedenking en volgende stappen:

          • Carry contacteren (dansachtergrond)

          Eline Zwart

          Docent MBO

          Woorden om te onthouden:

          Zelfzorg

          Dans- en beweging 

          Body memory 

          Veiligheid

          Grenzen

           

          Algemeen:

          • Er bestaan zoveel dingen (Yoga, mindfulness,...) voor zelfzorg in de wereld, maar toch blijkt er iets in het systeem van de mens, dat hen drijft grenzen te overschrijden). Het ligt niet aan de persoon 'we worden gepusht'. ==>Prestatiegerichte maatschapij'

           

          Feedback:

          • Rots en water (is voor leerlingen, maar kan het ook voor de leerkracht?)
          • Kunsteducatie is voor iedereen van belang (voor wie je bent en waar je voor staat) 
          • persoonsvorming en het ontwikkelen van kritische denkvaardigheden (mooie link met kunsteducatie)
          • Je ontwikkelt jezelf, zo breed is kunsteducatie 
          • Kunst voor kunst, is niet voor iedere doelgroep weggelegd
          • Het 'stemmetje' van wat is goed moet weg. Het is 'wat is goed voor mij'.
          • Niet de leerling, maar de leraar centraal (Krantenartikel wereld draait door) 
          • Als je denkt het is klein, maak het nog kleiner. Het is een klein onderzoek! 

          Bedenking en volgende stappen:  

          • Is kunst instrumentaliseren dan niet oké? Jawel, want het past bij mij. 
          • Krachtenartikel De Wereld Draait Door 
          • Rots en water onder de loep 
          • contact opnemen Mees (dans), Ivana (dans), Milou (onderzoek leerlingenparticipatie) en/of Talitha van de Stolpe (lijf inzetten als taal)   

          Lonneke van Heugten

          Dramaturg

          Woorden om te onthouden:

          Bewustzijn 

          Ervaren 

          Verwerken

          Loslaten

          Veiligheid

          Vertrouwen

          Algemeen:

          • Er bestaan zoveel dingen (Yoga, mindfulness,...) voor zelfzorg in de wereld, maar toch blijkt er iets in het systeem van de mens, dat hen drijft grenzen te overschrijden). Het ligt niet aan de persoon 'we worden gepusht'. ==>Prestatiegerichte maatschapij'

           

          Feedback:

          • Het is altijd groter dan ik (bewust van zijn bij het maken van een workshop) - bewust zijn van je agency (bewust van het systeem waar je inzit + inzicht over eigen actiemogelijkheden - BEWUSTZIJN
          • Participerende observant als (onderzoeksmethode in de atropologie) 
          • Vraag het aan een dansdocent in opleiding bij Fontys en je doet zelf mee?
          • Expert van het dagelijks leven 
          • Wees niet bang om een ander uit te nodigen (ze hebben sterke visies en zijn onderzoeksmaterialen)
          • Als je de rol van de workshopgever uitbesteed ben je zelf de groep en hoor je er dus bij
          • Vertrouwen doet grenzen vervagen 

          Bedenking en volgende stappen:  

          • Kern is heel diep (op maatschappijniveau), is dit dan, 'maar een pleister? Neen, het is een warme oproep om collectief sterker te worden
          • Participerend observator 'doen + eigen ervaring'
          • Kan deze rol de angst voor kritische volwassenen ogen op mezelf verlagen? 

          Paul van der Heijden

          Docent muziek

          Woorden om te onthouden:

          Grenzen

          zelfzorg 

          Dans -en beweging 

          Performance 

          Lichaam(sgeheugen)

          Veerkracht

          Algemene info:

          • Amper onderzoek en actieplan voor zelfzorg leerkrachten basisonderwijs
          • Wat kan het deelnemen van een performatieve workshop rond eigen grenzen, betekenen voor leerkrachten basisonderwijs 
          • Starten uit performance (ik heb te weinig ervaring 
          • link lichaam en praktijk
          • Dans en beweging als middel tot bewustwording 
          • Transfermogelijkheden

           

          Feedback:

          • Koppeling met kunsten (vanuit kunsteducatie)= goed
          • Balans welzijn en kunsteducatie 
          • Niet teveel richting de zorg, blijven op kunsteducatief gebied
          • Kom je uit de danswereld? 
          • Geen kennis? Groter maken door samenwerkingen met bv: dansers
          • Is het voor elke leerkracht? (Rekening houden met oncomfortabele, confronterend)
          • Sterk punt door het onderbouwen met literatuur (Stress, Burn-out,..)
          • Enquête opstellen om te meten (klachten bij docenten ? om de noodzaak voor het onderzoek te onderbouwen) 
          • Altijd checken met literatuur
          • Embodiment-term (link emotie en beweging) in literatuur (= goede basis) 
          • Dorien van der steen (stressklachten/burn-out) en Luc Nijs
          • Educatieve nog meer uitdiepen

          Bedenking en volgende stappen: 

          • Moet je danser zijn om danseducatie te kunnen geven dan? 
          • Leerkrachten die al interesse hebben of die er nog niet voor open staan? 
          • Dans -en body awarness bij Danslab (inschrijven cursus)  
          • Luc Nijs inlezen
          • Kan ik dit online mogelijk maken? Ik verkies lijfelijke kunsteducatie en dat is ondenkbaar voor mij doorheen een computerscherm

          Jan Schoolmesters

          Docent Lager onderwijs UCLL

          Woorden om te onthouden:

          Stilte en verstilling

          observatie 

          Lichamelijke grenzen

          Dialoog 

          embodied learning 

          Tijd voor magie 

          Herhaling 

          Flow

          • Wat is het verschil tussen performance en performatief?
          • Hoe kan je iets veranderen aan hoe mensen grenzen stellen? 
          • Embodied learning - lichamelijke ervaringen 
          • Lichamelijke grenzen vs. andere grenzen - is hier een link tussen? 
          • 'Neen' - zeggen 
          • leerkracht binnen zijn functie als leerkracht 
          • klopt het wel dat lichamelijke grenzen aanvoelen een impact hebben op mentale grenzen? 
          • Ga babbelen met leerkrachten - kun je goed grenzen stellen? Als ik die vraag stel weet je dan wat ik bedoel? Neen-zeggen kun je dat goed? Wat denk je dat ik daarmee bedoel? 
          • 'Lichamelijk grenzen aangeven is makkelijker dan mentaal' - Ik ben niet helemaal akkoord
          • misschien moet je niet gaan babbelen, je kunt ook fysiek/artistiek verkennen
          • Tijd nemen om te kijken en te observeren 
          • Welke context maakt dat je geen neen zegt?
          • De andere kant is ook belangrijk
          • lichamelijk dichter bij komen in tijden van corona is interessant (vertrouwen, hiërarchie, relatie tot elkaar, cultuur...)
          • Toon Tellegen 'aspecten van het kind zijn'
          • Het magisch denken verdwijnt - wij maken dat kapot in onderwijs 
          • Speel maar, je mag vrij spelen - mijn studenten bevroren, tot ze toch de stap zette en het plezier toelieten. Wat maakt dat je de stap zet? 
          • Flow - embodied knowledge - dans - remmingen uitschakelen door voortdurend herhalen

           

          'Onderwijs maakt het zo moeilijk om je eigen te blijven, je passie te behouden maar als ik met de kinderen bezig ben kan ik niet anders'

          Barbara vogeleer 

          Psychotherapeut 

          Woorden om mee te nemen:

          Ruimte - Mijn ruimte

          Grenzen 

          Machteloosheid - verstoppen

          Dankbaarheid 

          ontmoeten 

          Gewoon zijn

          uitnodiging

          Onderwijs is de spiegel van het leven of een oefenpad voor wat ons te wachten staat. Het is een weerspiegeling waarin ik als volwassenen nog steeds oefen en op zoek ben naar mijn recht op ruimte. Als vertegenwoordiger van de waarde van kunsteducatie binnen en buiten onderwijs, voelt de ruimte beperkt aan.

          Machteloos wil ik soms verdwijnen. Ik wil een stopknop, gewoon rust al is het maar heel kort. Ik wil een plaats, iets oprecht waar ik gewoon mag zijn. Een plek waar ook gewoon het kind mag zijn en waar we elkaar kunnen ontmoeten. Ontmoeten zonder dat één van ons, zich angstig klein maakt, wanneer er de zoveelste instructie, regel of opmerking komt. Zo klein dat het gevoel van eventuele afwijzing, zich zal verstoppen om later te verdwijnen.

          Een plek is er niet en dien je te maken, dien je in te nemen. Wat als ik zo een plek voor mezelf creëer? Een plek waar ik zelf anderen kan voor uitnodigen. Deze plek is onzichtbaar, maar heel aanwezig. Het is zo een plek waarbij ik mezelf omarm en wieg in de ritmische bewegingen van dans, theatraal plezier toelaat en verwondering ervaar. Een plek voor spel waarbij de grenzen in co-creatie bepaald worden